Εδώ θα αναρτώνται άρθρα που αφορούν το Λύκειο

«Η πνευματική καλλιέργεια κάνει πιο εύκολη την αντιμετώπιση των δυσκολιών της ζωής»

Από άρθρο της Αγγελικής Ηλιάδη, φιλολόγου, που δημοσιεύθηκε στο διαδίκτυο (διασκευή).

Αρ­χι­κά, πνευ­μα­τι­κὴ καλ­λι­έρ­γεια ση­μαί­νει μόρ­φω­ση, δη­λα­δὴ συγ­χρο­νι­σμέ­νη καλ­λι­έρ­γεια γνω­στι­κού, βου­λη­τι­κού και συ­ναι­σθη­μα­τι­κού στοι­χεί­ου. Για να χα­ρα­κτη­ρι­σθεί έ­νας άν­θρω­πος πνευ­μα­τι­κὰ καλ­λι­ερ­γη­μέ­νος δεν αρ­κεί μό­νο η δι­α­νο­η­τι­κὴ α­νά­πτυ­ξη ή οι ξε­ρὲς γνώ­σεις αλ­λὰ πρέ­πει αυ­τὲς οι γνώ­σεις που κα­τέ­χει να είναι με­του­σι­ω­μέ­νες σε αξίες που θα τον κα­τευ­θύ­νουν στην ψυ­χι­κὴ καλ­λι­έρ­γεια και στην ο­λο­κλή­ρω­ση της προ­σω­πι­κό­τη­τάς του.

Στη ζω­ὴ μας αν­τι­με­τω­πί­ζου­με κα­θη­με­ρι­νὰ δυ­σκο­λί­ες: οι­κο­νο­μι­κές, ε­παγ­γελ­μα­τι­κές, οι­κο­γε­νεια­κές, δυ­σκο­λί­ες προ­σαρ­μο­γής στην  κοι­νω­νί­α και στις α­παι­τή­σεις της. Πάν­τως εί­ναι κοι­νὴ συ­νεί­δη­ση ό­τι οι πε­ρισ­σό­τε­ρες δυ­σκο­λί­ες ο­φεί­λον­ται σε ά­γνοι­α και α­πορ­ρέ­ουν α­π᾿ την α­μά­θεια, το φό­βο, τη δει­λί­α ή την έλ­λει­ψη χει­ρα­φέ­τη­σης που χα­ρα­κτη­ρί­ζει ο­ρι­σμέ­να ά­το­μα.

Ό­μως ο καλ­λι­ερ­γη­μέ­νος άν­θρω­πος αν­τι­με­τω­πί­ζει ευ­κο­λό­τε­ρα τις δυ­σκο­λί­ες. Για­τί δι­α­θέ­τει ώ­ρι­μη σκέ­ψη και κρί­ση. Έ­χει την ι­κα­νό­τη­τα να συγ­κρί­νει, να ζυ­γί­ζει, να ε­λέγ­χει και να α­ξι­ο­λο­γεί το  κα­θε­τί. Δι­α­κρί­νει ευ­χε­ρέ­στε­ρα το κα­λὸ α­π᾿ το κα­κό, το ω­φέ­λι­μο α­πὸ το ε­πι­βλα­βές, το δί­και­ο α­πὸ το ά­δι­κο, το ορ­θὸ α­πὸ το ε­σφαλ­μέ­νο. Αν­τι­με­τω­πί­ζει με σύ­νε­ση και ρε­α­λι­σμὸ την πραγ­μα­τι­κό­τη­τα για­τί μέ­σα α­πὸ την πείρα και τη βαθειά μελέτη με­λέ­τη έ­χει α­φο­μοι­ώ­σει και έ­χει κά­νει κτή­μα του ο­ρι­σμέ­νες α­λή­θει­ες γε­νι­κού κύ­ρους. Μι­λά­ει κα­λύ­τε­ρα, δι­α­λέ­γε­ται γό­νι­μα και δη­μι­ουρ­γι­κὰ και κα­τα­φέρ­νει να πεί­θει τους άλ­λους. Ε­πί­σης,  Δεν είναι δέ­σμιος των προ­λή­ψε­ων, των δει­σι­δαι­μο­νι­ών και του φό­βου που γεν­νά η ά­γνοι­α για­τί την έ­χει νι­κή­σει ο­λο­κλη­ρω­τι­κά.

Ε­πί­σης, έ­χει δυ­να­τό­τη­τα ε­πα­φής και ε­πι­κοι­νω­νί­ας με τους άλ­λους, με το πε­ρι­βάλ­λον του, ά­με­σο και έμ­με­σο, δη­λα­δὴ την οι­κο­γέ­νειά του και την κοι­νω­νί­α αν­τί­στοι­χα, για­τί εί­ναι προ­ση­νὴς και α­γα­πη­τός. Ε­πι­πλέ­ον, ο ί­διος κα­τα­ξι­ώ­νε­ται σαν ά­το­μο, για­τί δε φέ­ρε­ται ού­τε ά­γε­ται αλ­λὰ, α­φού εί­ναι α­νε­ξάρ­τη­τος, αυ­τὸς ο­δη­γεί την πο­ρεί­α της  ζω­ής του. Χά­ρη στην ε­ρευ­νη­τι­κό­τη­τα και στο κρι­τι­κὸ πνεύ­μα που τον δι­α­κρί­νει, πλη­σιά­ζει την α­λή­θεια και τεί­νει να προ­σεγ­γί­σει το  φως. Έ­χει ε­τοι­μό­τη­τα, α­πο­φα­σι­στι­κό­τη­τα, θέ­λη­ση κι έ­τσι εί­ναι σε θέ­ση να ξε­πε­ρά­σει κά­θε δυ­σκο­λί­α που του πα­ρου­σι­ά­ζε­ται στη ζω­ὴ, για­τί αυ­τὰ τα τρί­α τον ω­θούν προς τη δρά­ση για την κα­τά­κτη­σή της.

 Τε­λι­κὰ, δι­α­μορ­φώ­νει ο­λο­κλη­ρω­μέ­νη προ­σω­πι­κό­τη­τα χω­ρὶς ταμ­πού, δογ­μα­τι­σμούς, εμ­πά­θεια και α­κρό­τη­τες. Δε στή­νει εμ­πρός του ού­τε «κου­βα­λᾶ» μες στην ψυ­χή του Κύ­κλω­πες, Λαι­στρυ­γό­νες κι έ­τσι δεν αι­σθά­νε­ται μο­να­ξιά, πλή­ξη, α­νί­α και βα­σα­νι­στι­κὴ α­γω­νί­α, για­τί αν­τι­με­τω­πί­ζει το θά­να­το θαρ­ρα­λέ­α, «σὰν ἕ­τοι­μος ἀ­πὸ και­ρό». Νοι­ώ­θει τον ε­αυ­τὸ του ε­λεύ­θε­ρο, αυ­τό­νο­μο και υ­πο­τάσ­σει τα πά­θη του χά­ρις στην πνευ­μα­τι­κή του καλ­λι­έρ­γεια. Ε­πί­σης, έ­χει φτά­σει σε υ­ψη­λὸ ση­μεί­ο αυ­το­γνω­σί­ας και  αυ­το­κρι­τι­κής και για να το  πε­τύ­χει αυ­τὸ δι­α­λε­γό­ταν και συ­νε­χί­ζει να δι­α­λέ­γε­ται με τον ε­αυ­τὸ του ε­πα­νει­λημ­μέ­να. Κα­τ᾿ αυ­τὸ τον τρό­πο κα­τα­φέρ­νει ν᾿ α­πο­βάλ­λει τα δι­ά­φο­ρα κόμ­πλεξ του και να α­πο­κτή­σει κύ­ρος. Έ­χει μά­θει να εκ­με­ταλ­λεύ­ε­ται τον πο­λύ­τι­μο χρό­νο του κι έ­τσι κερ­δί­ζει τις με­γά­λες ευ­και­ρί­ες στη ζω­ή του.

Συμ­πε­ρα­σμα­τι­κὰ μι­λών­τας, πα­ρά­γον­τες της πνευ­μα­τι­κής καλ­λι­έρ­γειας εί­ναι η οι­κο­γέ­νεια κα­τὰ κύ­ριο λό­γο, μα και το σχο­λεί­ο και η  κοι­νω­νί­α ε­πη­ρε­ά­ζουν πο­λὺ τη δι­α­μόρ­φω­ση του αν­θρώ­πι­νου χα­ρα­κτή­ρα. Σ᾿ αυ­τὸ το ση­μείο ό­μως πρέ­πει να δι­ευ­κρι­νί­σου­με κά­τι πο­λὺ ση­μαν­τι­κό, ό­τι γνώ­ση καὶ μόρ­φω­ση δεν εί­ναι το ί­διο πράγ­μα. Αν και πολ­λοὶ άν­θρω­ποι νο­μί­ζουν ό­τι γνώ­ση και μόρ­φω­ση εί­ναι έν­νοι­ες ταυ­τό­ση­μες, εί­ναι κοι­νὴ και σω­στὴ η πα­ρα­δο­χὴ ότι μια βα­σι­κὴ δι­α­φο­ρὰ αν­τι­δι­α­στέλ­λει τη μία από την άλλη: Η μόρ­φω­ση εί­ναι έν­νοι­α ευ­ρύ­τε­ρη ενώ η γνώ­ση ει­δι­κή. Για­τί ό­ταν λέ­με ότι  έ­νας άν­θρω­πος εί­ναι μορ­φω­μέ­νος, εν­νο­ού­με την πνευ­μα­τι­κὴ και η­θι­κὴ καλ­λι­έρ­γεια του αν­θρώ­που αυτού, ενώ αν­τί­θε­τα γνώ­στη ο­νο­μά­ζου­με τον άν­θρω­πο που γνω­ρί­ζει ή που κα­τέ­χει κά­τι τέ­λεια. Και έ­νας α­γράμ­μα­τος να εί­ναι μορ­φω­μέ­νος για­τί η πνευ­μα­τι­κὴ και η  ψυ­χι­κὴ καλ­λι­έρ­γεια δεν ε­ξαρ­τά­ται α­πό­λυ­τα α­πὸ την α­πλὴ συσ­σώ­ρευ­ση γνώ­σε­ων.

            ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ: 1. Με ποιο τρόπο αναπτύσσονται η α΄, η β΄και η γ΄ παράγραφος; 2. Μπορούμε να πούμε ότι αυτό το κείμενο έχει τα χαρακτηριστικά του αποδεικτικού δοκιμίου; Να το αιτιολογήσετε με παραδείγματα από το κείμενο. 3. Σχεδιάγραμμα του κειμένου. 4. «Πώς οι νέοι μπορούν σήμερα να αντισταθούν στο λαϊκισμό;» Γράψτε ένα σύντομο άρθρο με αυτόν τον τίτλο, που θα δημοσιευθεί στον τύπο, αντλώντας επιχειρήματα από το παραπάνω κείμενο.