ΠΡΟΠΑΓΑΝΔΑ
(Το παρακάτω κείμενο είναι απόσπασμα από το βιβλίο του Ενιαίου Πολυκλαδικού Λυκείου «Προβλήματα της κοινωνίας και του ατόμου», σελ. 262 κ.ε.)
Η προπαγάνδα αναπτύσσει σήμερα τις δραστηριότητές της στις ακόλουθες περιοχές: ως διεθνής, απευθύνεται σε διεθνές κοινό, για να υποστηρίξει τα συμφέροντα του κράτους που την οργανώνει, και καθαυτά και ενάντια στα συμφέροντα άλλου κράτους. Ως διείσδυση ανάμεσα σε πληθυσμούς του αντίδικου κράτους, χαρακτηρίζεται συνήθως ως ξενική. Λόγου χάρη, με τη δημιουργία αναταραχής ανάμεσα σε εθνικές μειονότητες. Λειτουργεί επίσης και ως ενδοκρατική προπαγάνδα οργανωμένη από καθεστώτα που έχουν ανέλθει ανώμαλα στην εξουσία, όπως τα δικτατορικά ή καθεστώτα που χάνουν έδαφος στη συνείδηση των πολιτών. Και αυτούς επιζητούν να κερδίσουν. Τέλος, επιστρατεύεται και κατά τους αγώνες πολιτικών παρατάξεων.
Από τις αναλύσεις του προηγούμενου εδαφίου συνάγονται τα κύρια χαρακτηριστικά της πολιτικής προπαγάνδας. Και συγκεκριμένα, ότι πρόκειται για δραστηριότητες προγραμματισμένες και οργανωμένες που διεξάγονται κατά σύστημα, ότι αποβλέπουν στην εξάπλωση του περιεχομένου της σε όσο το δυνατόν μεγαλύτερη κλίμακα, λ.χ. ολόκληρο τον πληθυσμό ενός κράτους, το γυναικείο πληθυσμό, μειονότητες που ζουν σ’ αυτό, ακόμη και στον πλατύ διεθνή χώρο. Τέλος, ότι την ενισχύει η πίστη στην αναγκαιότητα να διαδοθούν τα μηνύματά της για χάρη του «πομπού» τους. (…)
Το βαθμό επηρεασμού ατόμων, κοινωνικών ομάδων και λαών από την προπαγάνδα ενισχύουν και άλλοι παράγοντες εκτός από την ιστορική συγκυρία. Ευνοϊκότατο παράγοντα για τη διάδοση του περιεχομένου της προπαγάνδας και των προκατασκευασμένων πλαστών «ειδήσεων» αποτελεί η άγνοια των πραγμάτων που έρχονται στην επικαιρότητα καθώς και της ιστορικής αλήθειας, όταν πρόκειται για αλλοίωσή της.
Εξίσου ευνοϊκό σημείο αποτελεί η έλλειψη πνευματικής καλλιέργειας και γενικά, η περιορισμένη μόρφωση. Αυτά ισχύουν τόσο για την εφαρμογή των μηχανισμών στον εθνικό χώρο όπου λειτουργεί η ξενική προπαγάνδα, όσο και για το διεθνές κοινό- αποδέκτη του επηρεασμού.
Συνάγεται, λοιπόν, η πρωταρχική ανάγκη να ξεπεραστεί η άγνοια των πληθυσμών ως προς τα στοιχεία που παρέχονται παραποιημένα για χάρη διαφόρων σκοπών. Η ενημέρωση, ως γενικότερο άλλωστε μέτρο, είναι και το αμεσότερο που μπορεί να βοηθήσει, ώστε να αποκατασταθεί κατά το δυνατό η ακριβής εικόνα των πραγμάτων. Πέρα από το άμεσο και απαραίτητο μέτρο της ενημέρωσης, τον πολίτη που επιχειρούν να πλήξουν η προπαγάνδα και η διάδοση παραποιημένων ή πλαστών πληροφοριών θωρακίζει και η παιδεία, ιδιαίτερα η σχολική, ως βασική κοινωνική λειτουργία, που εξ ορισμού αίρει προληπτικά την άγνοια και προσφέρει πνευματική καλλιέργεια και μόρφωση.