ΚΟΙΝΩΝΙΚΟΣ ΚΟΜΦΟΡΜΙΣΜΟΣ
(Το παρακάτω κείμενο είναι απόσπασμα από το βιβλίο Προβλήματα της Κοινωνίας και του Ατόμου, που χρησιμοποιήθηκε ως σχολικό βιβλίο της Γ΄ τάξης του Ενιαίου Πολυκλαδικού Λυκείου, 1987 κ.ε.)
Πολλές φορές όταν το άτομο είναι ελεύθερο να διαλέξει μεταξύ περισσότερων τρόπων δράσης, χωρίς να έχει σχηματίσει προηγουμένως προσωπική γνώμη για το σωστό (δηλαδή αυτό που του ταιριάζει), τότε συνήθως ακολουθεί τον τρόπο δράσης κάποιου ή κάποιων άλλων. Φαίνεται πως όταν το άτομο βρίσκεται σε μια κατάσταση που δεν ξέρει πώς να αποφασίσει ή να συμπεριφερθεί, τότε «συμμορφώνεται» προς τη συμπεριφορά των άλλων Φαίνεται, δηλαδή, πως υπάρχει μια τάση για ομοιότητα στη συμπεριφορά των ανθρώπων που ανήκουν στην ίδια ομάδα.
Ο Αμερικανός ψυχολόγος Bandura σε πείραμά του παρατήρησε πως παιδιά της ηλικίας των πέντε χρόνων μιμήθηκαν τη συμπεριφορά ενηλίκων. Στην περίπτωση αυτή η συμμόρφωση πραγματοποιείται σύμφωνα προς αυτά που βλέπει και ακούει το παιδί. Όταν το παιδί από την τηλεόραση παρακολουθεί παθητικά διάφορα πρότυπα βίας και επιθετικής συμπεριφοράς, τότε ενδέχεται να μιμηθεί αυτά που βλέπει, επειδή επηρεάζεται από τη συμπεριφορά των ηθοποιών, και να θελήσει να «συμμορφωθεί» προς αυτήν. Ίσως και έτσι να εξηγείται η συμπεριφορά των νέων που αρχίζουν να καπνίζουν κτλ….
Από πολύ νωρίς στη ζωή του το παιδί δείχνει ιδιαίτερο ενδιαφέρον για τη συνύπαρξη, γιατί φαίνεται πως όταν το άτομο ανήκει σε μια ομάδα, κατέχεται από ένα αίσθημα ασφάλειας, στοιχείο απαραίτητο για την ομαλή, κανονική εξέλιξή του.
Το συναίσθημα της ασφάλειας γίνεται από πολύ νωρίς για το άτομο ένα ισχυρό κίνητρο συμμόρφωσης. Την τάση του ατόμου για συμμόρφωση παροτρύνει επίσης η ανάγκη του να είναι το άτομο αποδεκτό και κοινωνικά επιθυμητό. Γνωρίζει όμως καλά πως αυτό θα το επιτύχει μόνο όταν εξαρχής αποδεχτεί τους νόμους, την ηθική, τις αξίες και τους ρόλους που προσφέρει και αποδέχεται η ομάδα ή η κοινωνία γενικότερα.
Το κίνητρο που οδηγεί στη συμμόρφωση οφείλεται ταυτόχρονα και στο φόβο «να είναι κανείς διαφορετικός από τους άλλους, από τα υπόλοιπα μέλη της ομάδας». Είναι πραγματικά δύσκολο να τολμήσει κανείς να είναι διαφορετικός από τους συγχωριανούς του, τους συμμαθητές του, τα άλλα άτομα του φύλου του κτλ. Αν τολμήσει να είναι διαφορετικός, αν υιοθετήσει δηλαδή ρόλους μη αποδεκτούς από την ομάδα του, τότε υπάρχει ο φόβος να περιφρονηθεί, να αγνοηθεί ή να «απορριφθεί» από τα υπόλοιπα μέλη της ομάδας.
ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ: 1. Πού οφείλεται η τάση μας να συμμορφωνόμαστε σύμφωνα με τις απαιτήσεις της ομάδας, κατά το συγγρφέα.
- Σε ποια περίπτωση έχουμε επίκληση στην αυθεντία;
- Θέμα για ανάπτυξη: Τι συμβουλές θα δίνατε σε μαθητές/μαθήτριες που γίνονται συχνά στόχος αρνητικού σχολιασμού και διακρίσεων από τους συμμαθητές και τις συμμαθήτριές τους, λόγω της διαφορετικότητάς τους. Δώστε στο κείμενό σας τη μορφή επιστολής που προορίζεται να δημοσιευθεί στο περιοδικό του σχολείου. (600 λέξεις)