H ελευθερία του τύπου αποτέλεσε ανέκαθεν ένα από τα κυριότερα αιτήματα των επαναστατικών κινημάτων που σημειώθηκαν στον ευρωπαϊκό χώρο μετά το 17ο αιώνα, ένδειξη και αυτή της αγωνιώδους προσπάθειας των ευρωπαϊκών λαών να αποτινάξουν την πνευματική τυραννία του Μεσαίωνα και το σκοταδισμό που επικρατούσε.
Αν και η ελευθερία του τύπου εμφανίστηκε πριν από τριακόσια χρόνια στη Γηραιά Αλβιώνα, η διακήρυξή της ήρθε στο τέλος του 18ου αιώνα με την Αμερικανική Επανάσταση και λίγο αργότερα με τη Γαλλική. Είναι άλλωστε χαρακτηριστική η ρήση του Γάλλου πολιτικού και ενεργού πρωταγωνιστή της Επανάστασης Chateaubriand (1768-1848) που υποστήριζε ότι «δεν υπάρχει συνταγματική ελευθερία χωρίς ελευθερία του τύπου».
Η Αγγλία ήταν η πρώτη χώρα που απήλαυσε την ελευθερία του τύπου και αυτό οφείλεται στο γεγονός ότι επικράτησε η ιδεολογία περί μη χειραγώγησης της κοινής γνώμης από την καθεστηκυία τάξη και μη άσκησης λογοκρισίας εκ των προτέρων. Η εξέλιξη αυτή αποτέλεσε πρόδρομο και για τον ηπειρωτικό χώρο της Ευρώπης, αλλά και για τις Η.Π.Α.
Στην αντίπερα όχθη του Ατλαντικού ακολουθήθηκε η ίδια πορεία από τους νέους αποίκους. Είναι χαρακτηριστική η φράση που χρησιμοποιήθηκε στο κείμενο Bill of Wrights στην πολιτεία της Βιρτζίνια το 1776: «Ο τύπος είναι ένας από τους μεγάλους προμαχώνες της ελευθερίας». Επιπλέον στην πρώτη τροποποίηση ομοσπονδιακού Συντάγματος το 1791 αναφερόταν ότι απαγορεύεται κάθε διάταξη νόμου που θα περιόριζε την ελευθερία του τύπου.
Παρά το γεγονός όμως ότι στον αγγλοσαξωνικό κόσμο παρατηρήθηκε αυτή η ραγδαία εξέλιξη στο χώρο της ελευθερίας του τύπου, τα πράγματα ήταν διαφορετικά στην ηπειρωτική Ευρώπη. Στη Γαλλία, θέατρο των συνταρακτικών γεγονότων του 1789, ήταν πάγια τακτική της άρχουσας εξουσίας να καθοδηγεί και να ελέγχει τη λειτουργία του τύπου. Ακόμα και μετά την επικράτηση των επαναστατών, δεν υπήρξε δυνατή η κατοχύρωση της ελευθερίας του τύπου με αποτέλεσμα αυτό να επιτευχθεί μόλις το 1881 με νόμο που αποτελεί ακόμη και σήμερα, με ορισμένες τροποποιήσεις, το βασικό νόμο περί τύπου στη Γαλλία.
(Από εργασία του φοιτητή Μάλλο Γεωργίου στο μάθημα Ατομικά και Κοινωνικά Δικαιώματα, Σχολή Νομικών-Οικονομικών και Πολιτικών Επιστημών ΕΚΠΑ, 2005)
Ερωτήσεις: 1. Θα μπορούσατε να δώσετε έναν διαφορετικό τίτλο στο κείμενο;
- Να γράψετε έναν πλαγιότιτλο για κάθε παράγραφο και μετά να αποδώσετε το περιεχόμενο συνοπτικά σε 80 λέξεις.
- Με ποιο τρόπο αναπτύσσεται η 4η παράγραφος;
- Πώς συνδέεται η ελευθερία του τύπου με τη δημοκρατία σύμφωνα με το κείμενο;