«Το μίσος τρώει τα σωθικά κοινωνίας και πολιτικής»
Το παρακάτω άρθρο δημοσιεύθηκε στον τύπο στις 30/09/2018, με αφορμή μια βίαιη επίθεση στο κέντρο της Αθήνας. Είναι κείμενο του Παύλου Παπαδόπουλου διασκευασμένο για τις ανάγκες του μαθήματος.
Ο φόβος απέναντι σε όλες τις εκδοχές της διαφορετικότητας- θρησκευτική, φυλετική, ηλικιακή, πολιτική, σεξουαλική, οικονομική- παράγει μίσος και «τρώει τα σωθικά» της Δύσης. Η Ελλάδα, όχι μόνο δεν αποτελεί εξαίρεση, αλλά μάλλον χαρακτηρίζεται εντονότερα από άλλες χώρες από μίσος και φόβο, αφού σχεδόν όλα τα θέματα της επικαιρότητας μεταβάλλονται σε αφορμές για την εκδήλωση σύγκρουσης και διχασμού. (…)
Οι παρατηρήσεις αυτές συνδέονται με όσα αναφέρει ο Ντέιβιντ Ίγκλμαν στο βιβλίο του «The Brain: The Story of You» ( Pantheon, 2015). Ο γνωστός νευροεπιστήμονας παρουσίασε πειράματα που αποδεικνύουν ότι η προπαγάνδα, τα αρνητικά μηνύματα γενικότερα κατά μιας ομάδας ανθρώπων μπορεί να προκαλέσουν μεγάλη μείωση της εγκεφαλικής δραστηριότητας στον προμετωπιαίο φλοιό, όταν αντικρίζουμε ανθρώπους της ομάδας αυτής. Με άλλα λόγια, όταν ζούμε σε ένα περιβάλλον φορτισμένο από ομοφοβία, ρατσισμό ή μίσος κατά δεξιών ή αριστερών, ο εγκέφαλός μας αντιδρά απέναντι στην εκάστοτε κατηγορία ανθρώπων σαν να πρόκειται για άψυχα αντικείμενα και όχι για ανθρώπους. Απλώνεται, δηλαδή, αργά και σταθερά μια κοινωνική ασθένεια απανθρωποποίησης ολόκληρων κοινωνικών ομάδων και, όταν αυτό ξεπεράσει ένα όριο, ανοίγει ο δρόμος για εκδηλώσεις μίσους και για ρατσιστικές επιθέσεις, που μπορούν στην ακραία μορφή τους να καταλήξουν ακόμα και σε γενοκτονίες και σε εμφυλίους πολέμους. (…)
Στην Ελλάδα, η τοξικότητα στο δημόσιο λόγο γίνεται συχνά εντονότερη «λόγω της εξαιρετικά χαμηλής αξιοπιστίας των μέσων ενημέρωσης, η οποία ανοίγει το δρόμο για την επικράτηση των ψευδεπίγραφων ειδήσεων (fake news) από τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης», παρατηρεί ο καθηγητής Διεθνούς Δημοσιογραφίας του Αριστοτελείου Νίκος Παναγιώτου. Τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης σχεδόν επιβάλλουν την απανθρωποποίηση των άλλων στα μάτια των χρηστών τους (δηλαδή σχεδόν όλων μας), γιατί το κυριότερο χαρακτηριστικό τους είναι ότι εξασφαλίζουν επικοινωνία με ανωνυμία και εδραιώνουν επαφές ανθρώπων χωρίς πρόσωπα. Με αυτόν τον τρόπο έχει ανοίξει ένα «πορτάκι» στον εγκέφαλο από το οποίο, με κάθε αφορμή, ξεχειλίζει μίσος και τοξικότητα στο δημόσιο χώρο, ένα μίσος που υπό συνθήκες κανονικής ανθρώπινης επαφής θα παρέμενε κλειδωμένο και περιορισμένο από τις θεμελιώδεις αρχές του ουμανισμού που επικράτησαν στην Ευρώπη μετά το Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο. Τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, δηλαδή, έχουν μετατραπεί σε έναν κοινωνικό μηχανισμό αρνητικής ανατροφοδότησης όπου σχεδόν κάθε γεγονός σε κάθε κοινωνία, πραγματικό ή υποβολιμαίο από επιδέξιους προπαγανδιστές, μεταβάλλεται σε θρυαλλίδα νέων εκρήξεων μίσους που αυξάνουν την κοινωνική τοξικότητα μέσα στην οποία εκδηλώνονται ακόμα περισσότερα περιστατικά μίσους. Πραγματικά, δηλαδή, το μίσος και ο φόβος «τρώνε τα σωθικά».
- Υποθέστε ότι θέλετε να ενημερώσετε τους συμμαθητές σας για το περιεχόμενο του άρθρου με ένα γραπτό κείμενο 80 λέξεων. Τι θα γράψετε;
- 1η παράγραφος: «Η Ελλάδα…διχασμού»: Να βρείτε το είδος του συλλογισμού. Εν συνεχεία, να ανασκευάσετε το επιχείρημα του συγγραφέα.
- Να μετατρέψετε τη μεταφορική έκφραση του τίτλου σε κυριολεκτική. Τι αλλαγές παρατηρείτε;
- Με ποιο τρόπο εξασφαλίζεται η συνοχή μεταξύ των περιόδων της τελευταίας παραγράφου του κειμένου;
- Το τελευταίο διάστημα γίνεται συχνά λόγος στα μέσα ενημέρωσης για αύξηση της εγκληματικότητας. Αν συμφωνείτε με αυτή τη διαπίστωση, πού νομίζετε ότι οφείλεται; Αν όχι, αιτιολογήστε την άποψή σας. Υποθέστε ότι απαντάτε σε αυτό το ερώτημα σε δημόσια συζήτηση που οργανώνει ο Δήμος της περιοχής σας (600 λέξεις).